મંગલ ત્રિકોણ…..

શુભમ અને શચી જ્યારે સાથે જીવવા-મરવા ના ખ્વાબ જોતા હતાં ત્યારે જ સમય જાણે તેમની પર હસતો હતો.આવું તો કેટકેટલું સમયે જોઇ નાખ્યું હતું,,સાંભળી લીધુ હતું ને તે પછી ના દ્રશ્યો પણ તેણે ક્યાં ઓછા જોયા હતાં?ભલભલા પ્રેમ ના રંગ ફિક્કા પડતા સમયે જોયા હતા.પોતે બધાથી અલગ છે એવા દાવા ઉપર તો હવે તેને દયા આવતી હતી. શુભમ અને શચી જાણે..’’ made for each other ‘’.બને ના મિત્રો પણ એવું માનતા હતાં ને સ્વીકારતા હતાં. કેવા સુંદર દિવસો હતા!!સમય કેવી ઝડપથી ભાગતો હતો કે ઉડતો હતો.પ્રેમી ઓના સમય ને આમે ય હમેશા પાંખ હોય જ છે ને?વધુ માં વધુ સમય સાથે કેમ રહી શકાય એ જ પ્લાનીંગ બંને કર્યા કરતા. અને ચોરીછૂપી થી મળવાનો જે આનંદ,,જે મસ્તી,,જે ખુમારી હોય છે એ કદાચ officially મળવા માં નહી મળતો હોય!!માતાપિતા ના વિરોધ નો સામનો કરી…નિયમો નો ભંગ કરી ને મળવા માં યૌવન ને જે ઉત્સાહ,જે આનંદ આવે છે ..એ તો અનુભવે જ સમજી શકાય. જ્ઞાતિ ના તફાવત ને લીધે બંને ના કુટુંબ નો વિરોધ હતો.અને કદાચ એ વિરોધ ના પ્રતિકાર રૂપે ..બંને નો પ્રેમ વધુ ને વધુ મજબૂત બનતો રહ્યો.નવા નવા રંગો એમાં ઉમેરાતા રહ્યા.એ રંગ આગળ બીજા બધા રંગ ફિક્કા હતા.એક્બીજા વિના નહી જીવી શકાય એવો એક એહસાસ બધા પ્રેમીઓની જેમ તેમને પણ સ્વાભાવિક રીતે જ હતો.યૌવન સહજ આકર્ષણ થી ..એકબીજા માટે આકાશ ના તારા તોડી લાવવા યે બંને તૈયાર હતા.રંગીન સ્વપ્નો ને રંગીન દુનિયા હતી.અલૌકિક..સ્વર્ગીય સુખ ના ફિલ્મી ખ્વાબો હતાં.દરેક ની સામે લડી લેવાની વૃતિ હતી.

અને પગભર થતા જ બંને એ બધાના વિરોધ વચ્ચે કોર્ટ માં મેરેજ કરી લીધા.મિત્રો નો સાથ આવા વખતે તૈયાર જ હોય છે.

અને લગ્ન નું એકાદ વરસ તો ક્યાં દોડી ગયું એ ખબર પણ ન પડી.બંને પાસે સારી નોકરી હતી.સહિયારા સ્વપ્નો હતા.જીવન ની રંગીનીઓ હતી.ને સમય તો દોડતો હતો.ને હરિફાઇ ના આ યુગ માં..સતત સ્પર્ધા માં ટકી રહેવાસમય ની સાથે સાથે તેઓ પણ દોડતા હતા.બને પ્રતિભાશાળી હતા.સ્માર્ટ હતા.સફળતા સામેથી આવતી હતી.શુભમ ને પણ ખૂબ સારી તક મળી ગઇ.ને બે વરસ માં તો તે પૈસા અને પ્રસિદ્ધિ ના શિખરે હતો.શુભમે શચી ને એકાદ વાર કહી જોયું..નોકરી છોડી દેવા માટે..જેથી બાળક ના આગમનનું પ્લાનીંગ થઇ શકે.પણ શચી ને તેની કેરીયર છોડવી મંજૂર નહોતી.થોડી ચકમક બંને વચ્ચે થતી રહેતી….પણ પ્રણય નો રંગ હવે ધીમે ધીમે ફિક્કો પડવા લાગ્યો હતો પ્રેમીનું કદાચ પતિમાં રૂપાંતર થઇ રહ્યું હતું..દ્રષ્ટિ બદલતી ગઇ ને જે આંખો એક્બીજા ની ખૂબીઓ જોવા ટેવાયેલી હતી..એ હવે એક્બીજાની ખામીઓ જોવા ટેવાવા લાગી.અને દ્રષ્ટિ તેવી સૃષ્ટિ એ ન્યાયે જેને જે જોવું હોય તે મળી જ રહે છે.નાની નાની વાત માં બંને ને હવે એકબીજા ના દોષ દેખાવા લાગ્યા.ટીકાઓ થવા લાગી…ને ટીકા ઓ તો પાળેલા કબૂતર જેવી હમેશા હોય છે.પાછી તે પોતાની પાસે જ આવી જાય.હવે એક્બીજા ને સહન કરવા પણ અઘરા લાગ્યા.સાવ નજીવી વાત પણ હવે મોટી દેખાતી હતી.રાઇ નો પર્વત બની ચૂકયો હતો.ને સર્વગુણસંપન્ન તો દુનિયામાં બે જ વ્યક્તિ હોઇ શકે ને?એક ન જન્મેલ ને બીજી મરી ગયેલ.શોધવા જ હોય તો દૂધ માંથી પણ પોરા મળી જ રહે ને?

છતાં આમ ને આમ સમાધાન કરી કરી ને ત્રણ વરસ કાઢ્યા.પણ હવે કદાચ બંને થાકી ગયા હતાં બને એજ્યુકેટેડ હતાં,,નવા વિચારોવાળા હતા.ને સતત સાથે રહી ને સહન કરવા કરતાં છૂટા પડવું વધારે સારું એમ બંને માનતા હતા.અલબત્ત હજુ આ તો વિચાર જ હતો.અમલ માં કેમ મૂકવો,ક્યારે મૂકવો..કોણ કહેવાની પહેલ કરે વિગેરે પ્રશ્નો તો હજુ વણઉકેલ્યા જ હતા.પણ એક્વાત બંને ના મનમાં પથ્થર ની લકીર ની જેમ થઇ ગઇ હતી કે હવે સાથે તો નહી જ રહી શકાય.જેમ હમેશાં બનતું આવ્યુ છે તેમ સાથે જીવવા મરવાની વાતો તો કયાંય ભૂલાઇ ગઇ હતી.

ત્યાં શુભમ ને કંપની ના કામે કેરાલા જવાનું થયું.શચી પણ ત્યારે થોડી free હતી.તેથી બંને એ સાથે ફરી આવવાનું નક્કી કર્યું.ત્રણ- ચાર દિવસ છેલ્લી વાર સાથે જઇ આવીએ ને સારી રીતે છૂટા પડીએ.એવું કદાચ બને ના અજ્ઞાત મનમાં હોઇ શકે.

ઘણી વખત માણસ ધારે છે કંઇ ને કુદરત કરે છે કંઇ.વિધિ નું નિર્માણ કોના માટે..ક્યારે..શું..કેવી રીતે નિર્માયુ છે ..કે ભાવિ ના ગર્ભ માં શું છૂપાયેલું છે તે કોણ જાણી શકયું છે?

કેરાલા ના રમણીય દરિયાકિનારે ..ઉછળતા મોજા ની મસ્તી બંને માણી રહ્યા હતાં.ત્યાં ..ત્યાંજ ..ક્ષણવાર માં જાણે કોપાયમાન કુદરતે તેનું ત્રીજુ નેત્ર ખોલ્યું ને સેંકડો માણસો ની સાથે સાથે શુભમ અને શચી પણ ક્યાંય ફેંકાઇ ગયા.ઝઝૂમવાની મહેનત કરી બંને એ ,,પણ સુનામી ના પ્રચંડ મોજા આગળ કેટલુ ટકી શકે?આમેય કુદરત આગળ માનવી હમેશા વામણો જ રહ્યો છે ને?બંને એ એક્બીજા ના હાથ સખત રીતે પકડી રાખ્યા હતાં પાણી ના જોર આગળ તેઓ સમતુલન તો ન જાળવી શક્યા.પણ કુદરત ની કરામત ની જેમ બંનેના હાથ ના આંગળા મડાગાંઠ ની જેમ ભીડાયેલા જ રહ્યા….

અને જ્યારે શુભમ ને ભાન આવ્યું ત્યારે એક ઝાડ માં બંને અટવાઇ ને પડયા હતાં.ક્યાં..ક્યારે..કેવી રીતે..કેટલો સમય થયો ?પ્રશ્નો બધા નિરુત્તર હતા.બાજુ માં જ શચી પણ અર્ધબેભાનાવસ્થા માં કણસતી હતી.ધીમે ધીમે મનોબળ મક્કમ કરી શુભમ બેઠો થયો.શું થયુ હતું અ યાદ કરવાનો પ્રયત્ન કર્યો ..ને તે ધ્રૂજી ઉઠયો..ઓહ!!..આભ ને આંબતા ઉછળતા પાણી ની થપાટો……તે અને શચી જાણે હજુ યે ગબડતા હતા..ખેંચાતા હતાં!!!! તેણે શચી ને જોશથી હલબલાવી.શચી…શચી… શચી ના દર્દ ભર્યા ઉંહકારા ચાલુ હતાં.પણ તે ઉંહકારા શુભમ ને આજે વહાલા લાગતા હતાં તેની શચી જીવંત હતી ..તેનો એ એહસાસ આપતા હતાં.પણ હવે શું કરવું?તેઓ ક્યાં હતા?શુભમ ધીમેધીમે ઉભો થયો.ચારે બાજુ મોત ના તાંડવ ના…તોફાન ના ચિન્હો નજરે પડતા હતાં.પોતે કેટલા સમયથી અહીં હતા તે પણ ખબર નહોતી પડતી.હાથમાં થી ઘડિયાળ ક્યાંક નીકળી ગયું હતું.તેના મન માં એક માત્ર વિચાર ઘૂમતો હતો.શચી…ને કેમ ભાન માં લાવવી?’તેના અંત:સ્તલ માં અત્યારે એક જ પોકાર હતો” શચી……શચી….શચી….!!!!”

ચારે બાજુ પાણી જ પાણી દેખાતુ હતું .વચ્ચે નાનકડા ગામડા જેવી..કોઇ ટાપુ જેવી જગ્યાએ પોતે પહોંચી ગયા હોય તેવું લાગ્યું.આજુબાજુ થોડા ભાંગેલા-તૂટેલા ઝૂંપડા..કે ઝૂંપડા ના અવશેષો દેખાતા હતા.કોઇ વ્યકિત ના ચિન્હો નજરે નહોતા પડતા.હવે શું કરવું? તે મૂંઝાઇ રહ્યો.તેને શચી ની ચિંતા થવા લાગી.ઇશ્વર ને અનાયાસે પ્રાર્થના થઇ ગઇ.આપત્તિ માં હમેશાં એ જ યાદ આવે છે ને બધા ને?એમાં એ થોડો અપવાદ હોઇ શકે?તેણે જોરથી શચી ને હચમચાવી.અને..અને અચાનક શચીની આંખો ખૂલી.ઇશ્વરે જાણે તેની પ્રાર્થના નો જવાબ આપ્યો.શચી ને જાણે કંઇ સમજાતું ન હતું.તે શુભમ ને એક મિનિટ જોઇ રહી.જાણે ઓળખવાનો પ્રયત્ન કરી રહી.શુભમે ફરી થી તેને હલબલાવી .ને અચાનક શચી ની આંખોમાં જાણે ઓળખાણ ઉતરી આવી.તે શુભમ ને જોશથી વળગી પડી……

બંને એક્બીજા ની હૂંફ માં ક્યાંય સુધી પડી રહ્યા.વચ્ચે વચ્ચે શચી ના હીબકા ચાલુ હતાં.શુભમ મૌન બની ..વહાલભર્યા સ્પર્શથી તેને સાંત્વન આપવા મથતો હતો.શબ્દો અત્યારે વામણા બની ગયા હતાં.કુદરત ના કોપ આગળ બંને બધું ભૂલી ને એકાકાર થઇ ગયા હતાં.ફક્ત વહાલ નું..પ્રેમ નું સામ્રાજય ત્યાં છવાયેલું રહ્યું.સમય જાણે થંભી ગયો હતો.

અચાનક ક્યાંકથી નાના બાળકનો રડવાનો અવાજ જોરશોરથી તેમના કાન માં અથડાયો.બને ચોંકી ઉઠયાં અહીં આ અવાજ શેનો?બંને ની ભાવ સમાધિ તૂટી.આ ભ્રમ છે કે શું?ના,,,નાના બાળકનો રડવાનો અવાજ ક્રમશ:મોટો થતો જતો હતો.બંને સફાળા ઉભા થઇ અવાજ ની દિશામાં ગયા.

“સર્જન ને સંહાર ઉભા હારોહાર,
અનંત ને દરબાર…..”!!!!

ની જેમ, એક ભાંગેલ તૂટેલ ઝૂંપડા ની વચ્ચે નાનકડું બાળક હાથ હલાવતું રડી રહ્યું હતું.કુદરતે તેના પરમ પાવક સર્જન ને જાણે ટિટોડી ના ઇંડા ની જેમ બચાવી લીધુ હતું.તેમણે આસપાસ જોયું કોઇ જ દેખાયું નહીં.કદાચ આ તોફાન માં આ અભાગી બાળક ના માતાપિતા કયાંક તણાઇ ગયા હતા.જે હોય તે..અત્યારે એ બધું વિચારવાનો સમય કયાં હતો?શચી એ બાળકને ઉપાડ્યું ને શાંત કરવા પ્રયત્ન કરવા લાગી.રડી રડી ને બાળક કદાચ થાકયું હતુ.શચી ના ખોળા ની હૂંફ મળતા જ ..તેની છાતી માં તે પોતાનું નાનકડું મોં નાખવા લાગ્યું.કદાચ હવે તેને અહીં દૂધ મળશે….પણ……! શચી સ્તબ્ધ થઇ ગઇ.બાળક ની ભૂખ ને તે સમજી…પણ તે લાચાર બની ગઇ.તેના દિલ માં વાત્સલ્ય નું..કરૂણા નું ઝરણું વહી રહ્યું હતું.પણ લાચાર શચી શું કરે?તેની કુંવારી છાતી માં દૂધ કયાંથી લાવે?

શચી અને શુભમ ને પણ ભૂખ તો લાગી હતી.ખાધે કેટલો સમય થઇ ગયો હતો,, કોને ખબર હતી?પણ આ બાળક ની વેદનામાં પોતાનું બધું ભૂલાઇ ગયું.અત્યારે તો બાળકની ભૂખ કેમ સમાવવી?એ જ એક માત્ર પ્રશ્ન હતો.કુદરતે માનવ મનમાં કેવી અદભૂત માયા મૂકી છે….!!!

બંને આજુબાજુ માં તપાસ કરવા કરવા લાગી ગયા…કંઇ મળી શકે તેમ હોય તો..રડી રડી ને ..થાકી ને બાળક બિચારું અત્યારે તો ભૂખ્યું..તરસુ જ સૂઇ ગયુ હતું..શચી ના ખોળા માં.પણ કેટલી વાર?જાગશે એટલે પાછું ભૂખથી રડશે…શું કરવું?

કોઇ ઝૂંપડા માં કાંઇ બચ્યું કયાંથી હોય?કોઇ માણસો યે નહોતા બચ્યા .ત્યાં ખાવા નું તો ક્યાંથી બચ્યું હોય?ચારે તરફ વિનાશ ની..તોફાન ની દાસ્તાન દેખાતી હતી.વિનાશ ના અવશેષો વેરવિખેર થઇ ને ચારે તરફ વેરાયેલા હતા.શુભમ શોધતો રહ્યો.જીજીવિષા જાગ્રુત હતી ને મરણિયો માણસ શું ન કરે?જીવવું ને જીવાડવું એ જ એક માત્ર ધ્યેય રહ્યું હતું.તે અને શચી પણ થાકયા હતાં..હાથે-પગે કેટલાયે ઉઝરડા પડયા હતાં. શરીર આખું તૂટતું હતું બંનેનું…ફકત વીલપાવર..મનોબળ ના જોરે જ ..બાળક ને ગમે તેમ કરી ને બચાવવાનું છે એ એક જ ખ્યાલે બંને ઝઝૂમતા હતાં.કુદરતે જાણે બંને ને અચાનક અખૂટ શકિત આપી દીધી હતી.

અચાનક શુભમ નું ધ્યાન ગયું..તેણે જોયું કે ઝાડ ની વચ્ચે ..કાદવ માં ઘણાં નાળિયેર રખડતા પડયા હતા.તેની આંખો ચમકી.દોડી ને તેણે એક નાળિયેર ઉપાડયું.ઓહ…યસ!!!!..પાણી થી ભરેલ અમ્રૂત સમાન નાળિયેર હતાં.કુદરતે જાણે તેના માટે જ ગોઠવણ કરી રાખી હતી.નાળિયેર પછાડી..કોપરું કાઢીતેણે શચી ને ખવડાવ્યું ને પછી પોતે પણ ખાધું.ને પાણીને અણમોલ ખજાનો સાચવતા હોય તેમ નાળિયેર ની કાચલી માં જ સાચવીને રાખી દીધું.બાળક જાગે ત્યારે ટીપેટીપે તેને પીવડાવી શકાય.બનેં એક્બીજા સામે જોઇ ને હસતા હતાં.નિર્ભેળ.. મુકત હાસ્ય….!

પછી તો આજુબાજુમાં થી ..દૂરદૂર થી..જેટલા મળ્યા એટલા નાળિયેર તેણે એક્ઠા કર્યા.જાણે દુનિયા માં એ એક જ કરવા જેવું કામ રહ્યું હતું.નાળિયેર મળતાં તે ખુશખુશાલ થઇ જાતો.શચી પણ તેની આ ખુશી જોઇ રહી.બધા નાળિયેર તેણે ભેગા કરી લીધા.અને એક તૂટેલા ઝૂંપડામાં થોડું સરખુ કરી,,થોડો આધાર મેળવી બંને બેઠા.

નાળિયેર ખાતા ખાતા બંને એક્બીજા સામે જોઇ હસી પડયા.આંખ માં આંસુ છલકાતા હતા..ને બંને હસતા હતા.થોડી વારે બાળક જાગ્યું ને ભૂખ શમાવવાની ચેષ્ટા નિષ્ફળ જતા રૂદન શરૂ કર્યું.શુભમે રૂમાલ નાળિયેર ના પાણી માં બોળ્યો,ને શચી ધીમેધીમે ટીપું ટીપું પાણી બાળક ના મોં માં રેડતી રહી.થોડી આનાકાની પછી બાળકે જાણે તે સ્વીકારી લીધું.જાણે તે પણ કુદરત ને..પરિસ્થિતિ ને અનુકૂળ થઇ ગયું.થોડું પાણી પેટ માં જતા બાળક ખિલખિલાટ કરતું હસી ઉઠયું.ને સાથે સાથે શુભમ ને શચી પણ.

બંને જાણે બધું વિસરી ગયા હોય ને આના સિવાય જાણે તેમને દુનિયામાં કંઇ હતું જ નહીં.કોઇ સંતાપ નહી,,દુ:ખ નહીં..ચિંતા નહી..મન ની પળોજણો નહી.નિર્ભેળ સુખ,સંતોષ …અહીં કોઇ સગવડતા નહોતી.ખાવાપીવાનું નહોતું..કંઇ જ નહોતું .છતાં બધું..બધું જ હતું.
તે રાત ત્રણે એ એક્બીજા ની હૂંફ માં કાઢી.બીજે દિવસે સવારે ફરી નાળિયેર ને એ જ ક્રમ.નાળિયેર ને સહારે પેટ ની ભૂખ ને એક્બીજા ની હૂફ માં મન ની અલૌકિક શાંતિ..જેનો અનુભવ જિંદગી માં કદાચ પહેલીવાર થઇ રહ્યો હતો.કેટલી ઓછી જરૂરિયાત વડે પણ જિંદગી ચાલી શકે છે..એનો અહેસાસ જાણે બંને ને થતો હતો.

મૃત્યુ નો અનુભવ કરી ને બંને જાણે નવજીવન પામ્યા હતા.જીવન નું ઘણું સત્ય અનાયાસે વગર બોલ્યે પામ્યા હતા. કોઇ ફરિયાદ,કોઇ ટીકા.કોઇ દોષારોપણ ,કોઇ દોડાદોડી કંઇ જ નહોતુ.દોડીદોડી ને હાંફી ગયેલ સમય જાણે થોડી વાર થાક ખાવા થંભી ગયો હતો.પરમ શાંતિ ને સંતોષ નો આ આહલાદક અનુભવ નવો જ હતો.બાળક પણ જાણે તેમને અનૂરૂપ થઇ ગયુ હતું.રે કુદરત!!..તારી લીલા યે અપરંપાર છે ! ચમત્કાર જો દુનિયા માં થતા હોય તો આ પણ એક ચમત્કાર જ હતો ને?

શચીતો જાણે સદીઓથી બાળક ની મા જ હતી….!!.તે બાળકને ઝૂલાવતી,,હસાવતી, આવડે તેવા હાલરડા ગાતી.સુવડાવતી .ઉછાળતી.તેની સાથે હસતી.તેને સાફ કરતી.બાળક માં તે ઓતપ્રોત થઇ ગઇ હતી.

આખરે બે દિવસ બાદ ..કંઇક હલનચલન થતું દેખાયું.ઓહ!! આ તો સરકારી મદદ હતી.અને પછી તો એ મદદ વડે ..બને અંતે સહીસલામત પોતાને ઘેર પહોંચ્યા.ત્યારે તેઓ બે જ નહોતા,સાથે નાનકડું બાળક પણ હતું.સરકારી રેકોર્ડ મુજબ તેના માતા પિતા આ તોફાન માં ક્યાંક મ્રુત્યુ પામ્યા હતા,,ને બીજું કોઇ સગુ તેનો કબજો લેવા આવ્યું નહીં.તેથી શુભમે બધી જરૂરી કાનૂની વિધિ પતાવી..બાળક ને અપનાવી લીધુ હતું .આમે ય શચી તેને છોડવા કયાં તૈયાર હતી?જનેતા તે નહોતી પણ ‘મા’તો જરૂર હતી જ.તેના માં રહેલું સુપ્ત માત્રુત્વ જાગી ઉઠયું હતું.હવે તે રહી ગઇ હતી..’યશોદા” માત્ર યશોદા….ને રચાયો હતો મંગલ ત્રિકોણ..જેના ત્રણે ખૂણા સાચા અર્થ માં જીવંત હતા.

અને..અને પેલા છૂટાછેડા..ને એ બધુ શું??એ બધું શું હતું??એ તો બે માંથી કોઇ ને યાદ પણ કયાં હતું?

ક્યાંકથી સંભળાઇ રહ્યુ હતું,

‘’કયાંક મળવું.કયાંક હળવું.કયાંક ઝળહળવું હવે…
કયાંક લીલા ત્રુણ નું ખડક તોડી પાંગરવું હવે….’’


નીલમ દોશી.
15-7-22 દિવ્ય ભાસ્કર, ‘મધુરિમા ‘ માં છપાયેલ વાર્તા.

-----------------------------------------
સૌજન્ય: પરમ સમીપે